4-10 MAYIS- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HAFTASI

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından her yıl 4-10 Mayıs tarihlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası kutlanmaktadır. Bu yıl 37.si kutlanacak hafta kapsamında; çeşitli etkinliklerle temelde iş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemeye ve azaltmaya yönelik; farkındalık oluşturulmaya çalışılmaktadır.

Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğinin gelişimi, özellikle 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte önemli bir ivme kazanmıştır. Fakat buna rağmen işyerlerinde iş kazaları ve meslek hastalıkları ile yaşanan afet ve acil durumlar nedeniyle ciddi kayıplar yaşamaya devam etmektedir. (Örneğin: Bartın maden kazası, Tuzla Orhanlı Sanayi Bölgesi boya fabrikası yangını, Sakarya havai fişek fabrikası patlaması…)

Yapılan incelemeler bu kayıpların sağlık ve güvenlik kültürünün istenen düzeyde olmadığını göstermektedir.

Güvenlik Kültürü bir yaşam tarzıdır

Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü olan kültür, bir yandan davranışın ürünü, diğer yandan ise gelecekteki davranışın koşullayıcısıdır.

Toplumsal kültürden beslenen güvenlik kültürü ise; kurumun sağlık ve güvenlik programlarının yeterliliğine, tarzına ve uygulamadaki ısrarına karar veren birey ve grupların değer tutum, yetkinlik ve davranış örüntülerinin bir ürünüdür. Bir diğer deyişle, güvenlik kültürü; kimse sizi/kurumunuzu izlemiyorken nasıl davrandığınızdır.

Güvenlik kültürünün bir yaşam tarzı haline getirilmesi; yapılacak işin risklerini öncesinde belirlemek, tehlike kaynaklarından uzak durmak ve tehlikeyi bertaraf etmek, güvenliği sadece çalışırken değil, hayatın her anında ön planda tutmak, gereksiz risk almamak, güvenli davranışı alışkanlık haline getirmek gibi gerekliliklerin yerine getirilmesini sağlayacaktır.

Güvenlik Kültürü Geliştirilebilir…

Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının sağlanması ve güvenlik kültürünün oluşturularak geliştirilebilmesi için; öncelikle işyerindeki çalışanların neler hissettiği ve nasıl davranışlar sergilediği ile işyerinin tutum ve potansiyelinin nasıl olduğu hakkında değerlendirme yapılması faydalı olacaktır. Elde edilen verilere göre, işyerinde güvenlik kültürünü geliştirmek için sistematik bir çalışma planı hazırlanmalıdır.

Güvenlik kültürünün geliştirilebilmesi için, öncelikle çalışanlar ve yönetim arasında iş birliğinin sağlanması ve iletişim son derece önemli bir faktördür. Çalışanın iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hemen hemen her konuda görüşünün alınması gerekmektedir. Bu uygulama beraberinde, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusunda sorumluluk alır hale gelmesini sağlayacak ve çalışan aidiyetini arttıracaktır.

Çalışma hayatında genelde üretimin/ hizmetin tüm sağlık ve güvenlik koşullarının üstünde olduğu algısı bulunmaktadır. Bu algı, çalışanın değersizleştirildiği bir sisteme vurgu yapmaktadır. İşyerleri “Güvenli Çalışma / Güvenli Üretim ” felsefesiyle; sağlık ve güvenlik şartlarının sağlanmasının yapılan işin temel unsuru olduğu anlayışını benimsemelidir.

İşyerinde yönetimin İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetlerine liderlik etmesi, çalışmalara gözle görülür şekilde katılması, iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği kültürünün gelişmesinde önemli rol oynamaktadır. Bunun yanı sıra, çalışanların kendilerine rol model alabilecekleri, İSG Liderlerinin oluşturulması çalışanları güvenli çalışmaya teşvik etmesi açısından fayda sağlayacaktır.

Güvenlik kültürünün geliştirilmesinde ihtiyaçların giderilmesi için para, insan ve zaman gibi kaynaklara ihtiyaç vardır. Bu kaynakların sağlanması için, ihtiyaçlar doğrultusunda planlama yapılmalıdır.

Bir başka fayda sağlayan unsur da; işyerinin iş sağlığı ve güvenliği alanında özendirici olmasıdır. Çalışma ortamlarında “Davranış Odaklı İSG” kavramı üzerinden, güvenli davranışların geliştirilmesi desteklenmelidir. Tehlike avı uygulamaları, gözlemlenen riskli davranışların düzeltilmesi, düzeltici önleyici faaliyetleri hayata geçirebilmek için alınacak geri bildirimler, olumlu davranışların ödüllendirilmesi gibi uygulamalar güvenli davranışların desteklenmesini sağlayacaktır.

Yapılacak işin ve iş süreçlerinin belirli ve net olması da güvenlik kültürü üzerinde olumlu bir katkı sağlamaktadır. Bu kapsamda; yapılan işle ilgili prosedür ve talimatların hazırlanması, uygulayıcılara bildirilmesi, iş sağlığı güvenliğine ilişkin kuralların belirlenmesi, izleme ve gözden geçirme süreçlerinin aksatılmadan sürdürülmesi son derece önemli olacaktır.

Güvenlik kültürünün bir yaşam tarzına dönüşmesi temennisiyle çalışma hayatının içinde yer alan herkesin iş sağlığı güvenliği haftasını kutlar; iş kazalarının ve işe bağlı sağlık sorunlarının yaşanmadığı günler dileriz.  

Aylin Şaşmaz Sipahioğlu

İş Güvenliği Uzmanı