Diyabet, vücutta insülinin üretilmediği, az üretildiği veya üretilen insülinin etkili bir şekilde kullanılamadığı durumlarda ortaya çıkan, kan şekeri yüksekliğiyle seyreden kronik bir hastalıktır. Genellikle orta- ileri yaş hastalığı olarak kabul edilmekte olan diyabet son yıllarda yaşam tarzı değişikliklerine bağlı olarak genç yaşlarda da giderek artmaktadır. Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) tarafından dünya genelinde 382 milyon yetişkinin diyabet hastası olduğunu tahmin edilmekte ve 2035 yılına kadar bu rakamın 592 milyona ulaşabileceği beklenmektedir.

Kronik hastalıklar arasında önemli bir yeri olan alan diyabetin oluşumunda ve gelişiminde kişilerin sağlıkla ilgili davranışlarının önemi büyüktür. Özellikle son yıllarda tüm dünyada diyabetli birey sayısındaki artış gelişen teknoloji ile birlikte insanların daha hareketsiz yaşamasıyla ilişkilendirilmektedir. Hareketsiz yaşam ve fiziksel aktivite eksikliği diyabetin gelişiminde önemli değiştirilebilir bir risk faktörüdür.

Hareketsizliğin yanı sıra özellikle karın bölgesinde biriken kilo artışı ve yüksek yağlı beslenme alışkanlıkları da insülin direncini ve diyabet gelişme riskini artırmaktadır. Beden yağ dağılımını gösteren ve abdominal obezite belirteci olarak değerlendirilebilecek bel çevresi ölçülerinin kadınlarda 80 cm'yi, erkeklerde ise 94 cm'yi geçmesi diyabet yönünden önemli bir risk olarak değerlendirilmektedir.

Diyabet Riski Kimlerde Daha Fazladır?

•          Ailesinde diyabet öyküsü olanlar,
•          Fazla kilolu olanlar (özellikle karında yağ birikimi fazla olanlar; abdominal şişmanlık; elma tipi şişmanlık),
•          45 yaş üstü bireyler,
•          Yüksek tansiyonu olanlar,
•          Fiziksel aktivitesi az olanlar,
•          Sağlıksız beslenenler (karbonhidrat ve doymuş yağlardan zengin, posadan düşük beslenme)
•          4 kg’dan daha ağır bebek doğuran kadınlar,
•          Stres altında yaşayan kişiler diyabet adayıdır.

Diyabetin Belirtileri Nelerdir? 

• Sık idrara çıkma,
• Ağız kuruluğu,
• Çok su içme,
• Açlık hissi,
• Cilt yaralarının geç iyileşmesi,
• Kuru ve kaşıntılı bir cilt,
• Sık sık enfeksiyon gelişmesi,
• Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma. Ancak bu belirtiler zaman içinde yavaş yavaş ortaya çıkar.

Kronik hastalıkların hemen çoğunda olduğu gibi diyabette de koruma stratejilerinin temeli, hastalığa yol açan yaşam tarzını değiştirmek ve yüksek riskli bireyleri belirleyip bu bireylerde özel önlemler almaktır.

Diyabetle mücadelede başarı önce eğitim sonra da erken tanı ile mümkündür. Değiştirilebilir risk faktörleri olan yanlış beslenme ve egzersiz yapmama sonucu gelişen obezitenin önlenmesi ile diyabetin geciktirilebilir veya önlenebilir bir hastalık olduğu bilinci geliştirilmelidir

Diyabet ortaya çıkmadan önlenebilir bir hastalık olduğundan, toplumun diyabet konusunda bilinçlenmesi, diyabet açısından yüksek riskli bireylerin belirlenmesi, diyabetin önlenmesine yönelik girişimlerin planlanması ve uygulanması diyabetin artan hızını yavaşlatacaktır.

Dr. Bülent DİK

İşyeri Hekimi

Eğitim ve Denetim Grup Başkanı