Ofis ortamları, çalışanların uzun saatler geçirdikleri ve birçok ofis ekipmanı ile etkileşim halinde oldukları çalışma alanlarıdır. Çoğunlukla bilgisayar, klavye, mouse, telefon, çalışma masası, çalışma koltuğu gibi bileşenlerden meydana gelen iş istasyonlarını içerirler. Bilgisayarlar ve bağlantılı olarak kullanılan teknoloji ürünleri, gerek ayrılan zaman, gerekse bu ekipmanları kullanırken vücudun aldığı pozisyonlar nedeniyle birçok fiziksel ve ruhsal sorunun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Özellikle uzun çalışma saatleri boyunca oturarak çalışma sırasında farkında olmadan maruz kalınan yanlış duruşlar ve yapılan hatalı hareketler geçici veya kalıcı kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına yol açmaktadır.

Oturma rahatlatır mı?

Biyolojik olarak gündelik yaşamda sürekli olarak ayakta durabilmeye ve ayakta çalışmaya uygun olmayan fiziksel yapıya sahip olan insan, gün içerisinde belirli aralıklarla dinlenme gereksinimi duymaktadır. İnsanın doğal gereksinimlerinden biri olan oturma eylemi, kişide dinlenmeyi sağlamasına rağmen fizyolojik olarak birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Çoğu insan oturmanın rahatlatıcı olduğunu düşünür.

Oturma, sırta büyük ölçüde yük bindiren bir eylemdir. Uzun süre oturmak omurga yapısı üzerinde artan basınçlara neden olur. Oturma, ayrıca bacaklar ve ayaklar üzerinde de olumsuz etkiler doğurur. Yerçekimine bağlı olarak kan bacaklarda ve ayaklarda toplanma eğilimini gösterir, bu da kanın kalbe dönüşünü yavaşlatır. Kan dolaşımının engellenmesi yeterli oksijen alımını önleyerek, yorgunluk ve bitkinliğe neden olur.

Yorgunluk, iş yükü nedeniyle bir organın, bir kasın veya tüm organizmanın işlevsel yeteneğinin, performansının azalmasıdır. Yorgunluk belirtileri, dinlenme gereksinimini bildiren koruyucu bir mekanizmadır. Bedensel ve zihinsel faaliyetlerde performans azalır. Dikkatte azalma ve unutkanlık gözlenir. Uyanıklık azalır, uyuşukluk hali ortaya çıkar. Devamlı kas ve eklem ağrılarından şikâyetçi olunur.

Bu yakınmalar yaş, cinsiyet, ,yaşam tarzı gibi kişisel faktörlere bağlı olarak gelişebildiği gibi statik duruş, uygun olmayan çalışma duruşları, tekrarlayan hareketler, uzun süre oturarak çalışmak, yetersiz mola vermek gibi çalışma koşullarının yanı sıra ergonomik olmayan çalışma araçları da önemli birer risk faktörü olarak karşımıza çıkabilmektedir.

Bilgisayar kullanıcılarında ortaya çıkan özellikle sırt, bel, boyun ve sağ omuz bölgelerini etkileyen kas iskelet sistemi rahatsızlıkları işin engellenme durumu açısından oldukça yüksek bir değere sahiptir. Literatürde yer alan bir çalışmada ofis çalışanlarının % 57.1’inde kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına bağlı ağrı yakınmalarının olduğu, en çok belirtinin görüldüğü vücut kısımlarının boyun ve omuz bölgesi olduğu belirtilmekte, daha sonra ise sırasıyla; sırt, el, el bileği, parmaklar, bacak, diz ve ayak bölgelerinde görüldüğü, cinsiyetler arasında fark olmadığı bildirilmektedir.

Bu yakınmaları önlemede katılımcı yöntemle yapılan ergonomi eğitimlerinin yanı sıra ergonomik ilkelerin uygulanması – çalışma ortamlarının çalışana ilişkin olarak incelenmesi ve düzenlenmesi - işle ilgili kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının önlenmesinde ve sağlığın korunmasında önemli bir rol oynayacaktır.

Göz ardı edilmemesi gereken en önemli prensip, hastalıkları önlemenin tedavi etmekten daha kolay olduğudur…

Sağlıklı günler dilekleriyle…

Dr. Bülent Dik

İş Yeri Hekimi