KORONAVİRÜSTE GÜNCEL DURUM

2019 yılının sonuna doğru hayatımıza giren ve birçok kez mutasyona uğrayan 6 milyondan fazla kişinin yaşamının sonlanmasına neden olan koronavirüs yeni varyantı BA.5 ile 5.dalgaya neden olarak yeniden gündemimizde. Uzmanların tahminine göre Ekim ayında okulların açılması ve havaların serinlemesiyle birlikte 6'ncı dalga gündeme gelebilir. 

Yapılan çalışmalar göstermektedir ki bu zamana kadar ki en bulaşıcı varyant BA.5. Bu mutasyonla beraber koronavirüs belirtileri değişiklik gösterdi. Uzmanlar tarafından yapılan 17 bin 500 kişinin verilerine göre hazırlanan belgelerde, yeni semptomlarda ilk sırada boğaz ağrısı yer alırken, yüksek ateş, koku ve tat kaybı gibi belirtilerin görülme sıklığı azaldı. Yorgunluk, burun akıntısı ve öksürük gibi belirtiler yeni varyantın belirtileri arasında yer almaktadır. 

Koronavirüs ile ilk temastan yaklaşık 2 hafta sonra, bağışıklık sistemi genellikle "savaşı kazanır" semptomlar geriler, aşılar ise buna yardımcı olur, çünkü vücudun savunma mekanizmasının patojenle temas etmeden önce bile onunla savaşmak için "eğitilmesini" sağlamaktadır. Bazı durumlarda ise, virüs akciğer gibi hayati organlara ulaşmayı başararak ciddi iltihabi durumlara yol açabilir. Bu durumlar genellikle acil müdahale gerektirir ve ölüm riski yükselir.

Bununla birlikte, iyileşen hastalar için bile semptomların aylarca, hatta yıllarca sürdüğü uzun süreli Covid riski vardır. Bu durumun nedeni hala belirsiz olsa da, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), koronavirüslü kişilerin yüzde 13,3'ünün semptomlarının 1 ay veya daha uzun süre devam ettiğini tahmin edilmektedir.

Ayrıca CDC' ye göre, hastaneye gitmesi gereken Covid hastalarının yüzde 30'undan fazlası 6 ay sonra hala yorgunluk ve nefes alma sorunlarından kaygı ve eklem ağrısına kadar çeşitli rahatsızlıklar yaşamaktadır.

Sonbaharla birlikte yeni bir dalganın beklendiğini ifade eden uzmanlara göre aşılamanın devam etmesi çok önemli. mRNA aşılarının daha etkili olduğu bilinmektedir. Türkiye'de ilk doz koronavirüs aşısını 58 milyona yakın kişi olurken bu sayı; ikinci dozda 53 milyona, üçüncü dozda ise 28 milyona düşmüştür. Dördüncü doz aşıyı ise sadece 11,5 milyon kişi olmuştur. Avrupa genelinde tam aşılı kişilerin oranı yüzde 80'lerdeyken, bu oran Türkiye'de yüzde 30'a kadar gerilemiştir. Aşılama oranlarının düştüğü bu süreçte yeni alt varyantların ölümcül olmadığını da söylemek yanlış olur. 40 yaş altı ve yaştan bağımsız olarak aşılı grupta hastalık daha hafif seyretmektedir.

Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre 25 Temmuz ile 1 Ağustos tarihleri arasında ki 1 haftada 337 kişi, günde ise yaklaşık 50 kişi hayatını kaybetmiştir. Maalesef mevcut aşıların koruma yelpazesi BA.4 ve BA.5 için istenilen düzeyin altındadır. Fakat hiç etkisi yok demek de doğru değildir. Uzmanlar bu yeni alt varyantların ayrıca aşı ve hastalıkla kazanılmış bağışıklık duvarını da çok kolay aşabildiği belirtmektedir. Bu nedenle bir süredir Omicron’a özel yeni aşılar üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalarda mRNA teknolojisi kullanılarak yapılan aşıyla büyük bir başarı elde eden BioNTech ve Pfizer şirketleri başı çeken şirketlerdendir. BioNTech tarafından yapılan en son açıklamada yeni varyantlara karşı geliştirilecek aşının klinik testlerinin başlandığı belirtilmiştir. Şirket uzun ve geniş kapsamlı koruma sağlayan bir aşının gerekli onayların alınabilmesi durumunda dağıtımına Ekim ayında başlanabileceğini aktarmıştır. Bu nedenle, BA.4 ve BA.5 varyantlarını hafife alınmaması ve özellikle hassas bireylerin aşılanması gerekmektedir.

Tez Medikal İş Sağlığı Müdürlüğü

Uz. Dr. Rezan Harman Günerkan

Enfeksiyon hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı